Αποσπάσματα από την Ακολουθία του πανηγυρικού Εσπερινού του Αποστόλου Παύλου, στον ιερό Βράχο της Ακρόπολης, που πραγματοποιήθηκε το 1959 και συμμετείχε η χορωδία του βυζαντινού χορού υπό τη διεύθυνση του Σπύρου Περιστέρη, χοροστατούντος του τότε Αρχιεπισκόπου Αθηνών ΘΕΟΚΛΗΤΟΥ.
Το Χερουβικό του Δ' ήχου σε σύνθεση Κ. Ψάχου, τα Λειτουργικά και το Άξιον εστί υπό Κυριαζή Χρυσοπολίτου, σε γραφή Ηλία Πουγούνια και Γ. Ντούνα αντίστοιχα,
φωτο : πίνακας από το Μουσείο Βυζαντινών και μεταβυζαντινών εικόνων Βενετίας
Ω τών σοφών σου κριμάτων Χριστέ! πώς Πέτρω μέν τοίς οθονίοις μόνοις, έδωκας εννοήσαί σου τήν Ανάστασιν, Λουκά δέ καί Κλεόπα, συμπορευόμενος ωμίλεις, καί ομιλών, ουκ ευθέως σεαυτόν φανεροίς; Διό καί ονειδίζη, ώς μόνος παροικών εν Ιερουσαλήμ, καί μή μετέχων τών, εν τέλει βουλευμάτων αυτής, Αλλ' ο πάντα πρός τό τού πλάσματος συμφέρον οικονομών, καί τάς περί σού προφητείας ανέπτυξας, καί εν τώ ευλογείν τόν άρτον, εγνώσθης αυτοίς, ών καί πρό τούτου αι καρδίαι, πρός γνώσίν σου ανεφλέγοντο, οί καί τοίς Μαθηταίς συνηθροισμένοις, ήδη τρανώς εκήρυττόν σου τήν Ανάστασιν, δι' ης ελέησον ημάς.
(φωτο: τοιχογραφία από τον πρόναο του Αγίου Μάρκου Βενετίας)
"Ὄρθρος ἦν βαθύς, καὶ αἱ Γυναῖκες ἦλθον ἐπὶ τὸ μνῆμά σου Χριστέ, ἀλλά τὸ σῶμα οὐχ εὑρέθη, τὸ ποθούμενον αὐταῖς· διὸ ἀπορουμέναις, οἱ ταῖς ἀστραπτούσαις ἐσθήσεσιν ἐπιστάντες. Τί τὸν ζῶντα μετὰ τῷν νεκρῶν ζητεῖτε; ἔλεγον. Ἠγέρθη ὡς προεῖπε, τί ἀμνημονεῖτε τῶν ῥημάτων αὐτοῦ; Οἷς πεισθεῖσαι, τὰ ὁραθέντα ἐκήρυττον, ἀλλ' ἐδόκει λῆρος τὰ εὐαγγέλια, οὕτως ἦσαν ἔτι νωθεῖς οἱ Μαθηταί· ἀλλ' ὁ Πέτρος ἔδραμε, καὶ ἰδὼν ἐδόξασέ σου, πρὸς ἑαυτὸν τὰ θαυμάσια."
Τὸ δοξαστικὸ τῶν Αἴνων, μᾶς πληροφορεῖ πὼς «ἦταν πολὺ πρωί, ὅταν οἱ εὐσεβεῖς γυναῖκες πῆγαν στὸν τάφο τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ»· «Ὄρθρος ἦν βαθὺς καὶ αἱ γυναῖκες ἦλθον ἐπὶ τὸ μνῆμα σου, Χριστέ». Ἀλλὰ τὸ ἄχραντο σῶμα, ποὺ τόσο ἐπιθυμοῦσαν νὰ βροῦν, γιὰ νὰ τοῦ προσφέρουν ἐντάφιες περιποιήσεις, δὲν βρέθηκε. Καὶ εὑρίσκονταν σὲ ἀπορία καὶ ἀμηχανία ἕως τὴν στιγμὴ ποὺ δυὸ ἄγγελοι παρουσιάσθηκαν σ’ αὐτές, μὲ φορεσιές, ἐνδύματα ἀστραφτερὰ καὶ τὶς πληροφόρησαν: «Τί τὸν ζῶντα μετὰ τῶν νεκρῶν ζητεῖτε; Ἠγέρθη ὡς προεῖπεν». Γιατί ἀναζητεῖτε τὸν Χριστὸ μεταξὺ τῶν νεκρῶν; Ἀναστήθηκε ὅπως σᾶς τὸ εἶχε πεῖ ὁ ἴδιος. Γιατί ξεχάσατε τὰ λόγια Του, Εὐαγγελίστριες τῆς Ἀναστάσεως;
Οἱ γυναῖκες διεκήρυτταν στοὺς Ἀποστόλους αὐτὰ ποὺ εἶδαν καὶ ἄκουσαν, ὅμως γιὰ τοὺς φοβισμένους Ἀποστόλους αὐτὴ ἡ εὐχάριστη εἴδηση καὶ διακήρυξη φάνηκε σὰν παραλήρημα, ἀπίστευτη. Ξεπερνᾶ λοιπὸν ὁ Πέτρος τοὺς φόβους καὶ τὶς ἀναστολές του καὶ τρέχει πρὸς τὸν τάφο καί, ὅταν εἶδε καὶ αὐτὸς ὅτι ἦταν κενός, δόξασε τὰ θαυμαστὰ γεγονότα καὶ τὸν Αἴτιο αὐτῶν, γυρίζοντας στὸ κατάλυμά του· ἀδελφοί· ἀκούσαμε τὸν Ἄγγελο νὰ ἐλέγχη τὶς Μαθήτριες τοῦ Κυρίου, γιατί ξέχασαν τὰ λόγια ποὺ τοὺς ἔλεγε, ὅταν ἦταν ἀκόμα στὴν γῆ· ὅτι δηλαδὴ μετὰ τὴν μαρτυρικὴ θυσία του θὰ ταφῆ καὶ θὰ ἀναστηθῆ ἐκ τῶν νεκρῶν· «Τί ἀμνημονεῖτε τῶν ρημάτων αὐτοῦ;». Ὅμως δὲν ἦταν μόνο οἱ γυναῖκες ποὺ ξέχασαν «τῶν ρημάτων αὐτοῦ». Τὸ ἴδιο ἀκριβῶς ἔπαθαν ὅλοι οἱ Μαθητὲς τοῦ Κυρίου. Μετὰ τὰ φοβερὰ γεγονότα τοῦ θείου Πάθους εἶχαν τόσο πτοηθῆ, ποὺ δὲν θυμόνταν τίποτα ἀπὸ τὶς θεϊκὲς ὑποσχέσεις καὶ προρρήσεις τοῦ Πάθους καὶ τῆς Ἀναστάσεώς Του.
Ἀλλὰ μήπως εἶναι μόνο αἱ Μαθήτριες καὶ οἱ Μαθητές, οἱ κατοπινοὶ Ἀπόστολοι, ποὺ ξεχνοῦν τὰ λόγια τοῦ Κυρίου μας; Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ μᾶς· ὅταν ἔλθη στιγμὴ δοκιμασίας καὶ πόνου, ὥρα ζάλης καὶ πειρασμῶν, δὲν ἔχουμε ψυχραιμία καὶ καιρὸ νὰ θυμηθοῦμε «τῶν ρημάτων Κυρίου». Νὰ θυμηθοῦμε τοὺς λόγους Του «Ἰδοὺ ἐγὼ μεθ’ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντέλειας τοῦ αἰῶνος»(Ματθ. 28, 20). Νὰ θυμηθοῦμε ὅτι «μεθ’ ἡμῶν ἔσεται ὡς ἄγκυρα ἐλπίδος, μέχρι τέρμα τῶν αἰώνων». Μὰ καὶ πόσα ἀκόμα δὲν ἔχει νὰ μᾶς πῆ γιὰ τὴν κάθε φάση καὶ περίσταση στὴν ζωή μας; Γιατί, ἀδελφοί, «νὰ ἀμνημονοῦμε» λησμονοῦμε ὅτι ὁ Κύριος μας παρατείνεται στοὺς αἰῶνες μὲ τὴν Ἐκκλησία Του, ὅτι ἡ Ἐκκλησία Του εἶναι τὸ δῶρο καὶ τὸ μέσο τῆς σωτηρίας μας; Γιατὶ νὰ ξεχνᾶμε ὅτι μὲ τὴν Ἐκκλησία Του εἶναι πάντοτε μαζί μας καὶ μᾶς εὐλογεῖ καὶ πάντοτε μᾶς χαριτώνει καὶ μὲ τὰ ἱερὰ μυστήρια μεταγγίζει τὴν λυτρωτικὴ χαρά, μὲ τὴν οἰκοδομὴ τοῦ θείου λόγου κτίζει τὴν ἀγάπη καὶ τὴν στοργὴ καὶ μὲ ὅλα αὐτὰ στεργιώνει τὴν βεβαιότητα τῆς ἀναστάσεως καὶ ἐμπνέει ἐνθουσιασμὸ καὶ ἐλπίδα; Ριζώνει μὲ ὅλα αὐτὰ μέσα στὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας καὶ θεριεύει ἡ πίστη ὅτι «οὔκ ἐστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενὶ ἡ σωτηρία· οὐδὲ γὰρ ὄνομά ἐστιν ἕτερον ὑπὸ τὸν οὐρανὸν δεδομένον ἐν ἀνθρώποις ἐν ᾧ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς»(Πράξ. 4, 12). Εἶναι Αὐτὸς μόνος ὁ ὁποῖος ἀνέστη τριήμερος· Αὐτὸν προσκυνήσωμεν.
Μετράμε τις μέρες μας σαν τα κουκιά στο σακούλι. Κάθε μέρα το ανοίγουμε και βλέπουμε με λαχτάρα τι αποκτήσαμε. Τα θέλω μας, για να μπορούμε να τα καταμετρήσουμε, τα έχουμε εγκλωβίσει σε ύλη και μόνο σε αυτή.
|
Ήταν γιος του δικηγόρου Γεωργίου Χατζιδάκι και της Αλίκη Αρβανιτίδου. Μετά τον χωρισμό των γονιών του, το 1932, ο Μάνος Χατζιδάκις με τη μητέρα του και την αδελφή του εγκαθίστανται οριστικά στην Αθήνα.
Εν τω μεταξύ, από τα τέσσερά του χρόνια έχει αρχίσει μαθήματα πιάνου με δασκάλα την Αλτουνιάν, γνωστή μουσικό της Ξάνθης, αρμενικής καταγωγής. Παράλληλα διδασκόταν βιολί και ακορντεόν.
Παγοπώλης και φορτοεκφορτωτής
Στα δύσκολα χρόνια της κατοχής και της απελευθέρωσης, ο Μάνος Χατζιδάκις εργάζεται ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι του Πειραιά, παγοπώλης στο εργοστάσιο του Φιξ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοοικονόμου, βοηθός νοσοκόμος στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο.
Συγχρόνως αρχίζει ανώτερα θεωρητικά μαθήματα μουσικής με τον Μενέλαο Παλλάντιο, σημαντική μορφή της ελληνικής εθνικής μουσικής σχολής, και σπουδές Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τις οποίες ποτέ δεν ολοκλήρωσε.
Την εποχή εκείνη γνωρίζεται με καλλιτέχνες και διανοούμενους (Γκάτσος, Σεφέρης, Ελύτης, Τσαρούχης, Σικελιανός) της γενιάς του μεσοπολέμου, οι οποίοι θα συμβάλλουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση των προσανατολισμών και της σκέψης του. Ο Νίκος Γκάτσος, με τον οποίο γνωρίστηκε το 1943, θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του, ο μεγάλος δάσκαλος και ο ακριβός του φίλος.
Γνωριμία με τον Κουν
|
Εν τω μεταξύ, το 1949 με μια διάλεξη του για το ρεμπέτικο τραγούδι θα ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στη συντηρητική ελληνική αστική κοινωνία.
Από το 1950 αρχίζει να γράφει μουσική για αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες. Ο Μάνος Χατζιδάκις έχει «ντύσει» μουσικά την Ορέστεια, τη Μήδεια, τις Βάκχες, τις Εκκλησιάζουσες, τη Λυσιστράτη, τον Πλούτο, τις Θεσμοφοριάζουσες, τους Βατράχους και τις Όρνιθες.
Το 1959 παρουσιάζει στο αθηναϊκό κοινό τον Μίκη Θεοδωράκη, ενορχηστρώνοντας και ηχογραφώντας ο ίδιος το έργο του «Επιτάφιος» με τη Νάνα Μούσχουρη.
Χατζιδάκις και σινεμά
Μεγάλο κεφάλαιο αποτελούν και οι μουσικές που συνέθεσε για σπουδαίες ταινίες του ελληνικού και του διεθνούς κινηματογράφου. Αναφέρουμε ενδεικτικά την «Κάλπικη Λίρα» (Γ. Τζαβέλλα 1954), τη «Στέλλα» (Μ. Κακογιάννη, 1955), το «Δράκο» (Ν. Κούνδουρου, 1956), το «America-America» (Ελ. Καζάν, 1962), «Sweet Movie» (Ντ. Μακαβέγιεφ, 1974), κ.ά.
Το 1960 κερδίζει το βραβείο Όσκαρ για το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά» από την ταινία του Ζιλ Ντασέν «Ποτέ την Κυριακή», τραγούδι το οποίο θα συμπεριληφθεί στα δέκα εμπορικότερα του 20ού αιώνα.
Ωστόσο, η μουσική του για τον ελληνικό κινηματογράφο και μια σειρά ελαφρών τραγουδιών τού χαρίζει μια «λαϊκότητα ανεπιθύμητη», την οποία δεν θα αποδεχθεί ποτέ και θα τη μάχεται μέχρι το τέλος της ζωής του.
|
Το 1966 ο Μάνος Χατζιδάκις πηγαίνει στις ΗΠΑ, όπου ανεβάζει στο Μπρόντγουεϊ με τον Ζιλ Ντασέν και τη Μελίνα Μερκούρη τη θεατρική διασκευή του «Ποτέ την Κυριακή» με τον τίτλο «Illya Darling». Στην Αμερική θα παραμείνει μέχρι το 1972 και η μουσική του αντίληψη θα επηρεαστεί σημαντικά από την pop music. Αποτέλεσμα αυτής της επίδρασης είναι ο κύκλος τραγουδιών «Reflections» με το συγκρότημα New York Rock and Roll Ensemble.
Τo 1972, τον πιο σκοτεινό χρόνο της χούντας, επιστρέφει στην Αθήνα και ιδρύει το μουσικό καφεθέατρο «Πολύτροπο», μέσα από το οποίο επιχειρεί να ανοίξει εκφραστικές διόδους στο μουσικό τέλμα της εποχής.
Η γέννηση του «Τρίτου»
Το 1975 αρχίζει η χρυσή εποχή του «Τρίτου». Γίνεται διευθυντής του κρατικού ραδιοσταθμού «Τρίτο Πρόγραμμα» (1975-81) τον οποίο, σε συνεργασία με μια ομάδα νέων και ταλαντούχων δημιουργών, γίνεται σημείο αναφοράς.
Το 1989-93 ιδρύει την «Ορχήστρα των Χρωμάτων», για να παρουσιάσει «πρωτότυπα προγράμματα που συνήθως δεν καλύπτονται από τις συμβατικές συμφωνικές ορχήστρες», την οποία διηύθυνε μέχρι το τέλος της ζωής του. Η Ορχήστρα των Χρωμάτων με μαέστρο τον Χατζιδάκι έδωσε 20 συναυλίες και 12 ρεσιτάλ ελληνικού και διεθνούς ρεπερτορίου με Έλληνες και ξένους σολίστ.
Στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν διαρκώς παρών στην ελληνική δισκογραφία, με δεκάδες δίσκους που θεωρούνται πια κλασικοί: Ο Κύκλος με την Κιμωλία (1956), Παραμύθι χωρίς Όνομα (1959), Πασχαλιές μέσα απ' τη νεκρή γη (1961), Δεκαπέντε Εσπερινοί (1964), Μυθολογία (1965), Καπετάν Μιχάλης (1966), Τα Λειτουργικά (1971), Αθανασία (1975), Τα Παράλογα (1976), Σκοτεινή Μητέρα (1985), Τα Τραγούδια της Αμαρτίας (1992) κ.ά.
Μοναδικός, ιδιοφυής και αεικίνητος, ο Μάνος Χατζιδάκις «έφυγε» από κοντά μας στις 15 Ιουνίου 1994.
πηγή: sansimera.gr
Ενα απο τα πιό κλασσικά μαθήματα της Βυζαντινής μουσικής γραμματείας, τονισμένο σε ήχο πλ. του Α' εναρμόνιο. Μάθημα που καθιστά τον Κωνσταντίνο Ψάχο, έναν απο τους σπουδαιότερους συνθέτες εκκλησιαστικής μουσικής στον κόσμο.
